Łatwiej odrzucić w imieniu dziecka marny spadek

Od środy rodzice łatwiej odrzucą przypadający ich małoletnim dzieciom niechciany spadek.

Publikacja: 14.11.2023 02:00

Łatwiej odrzucić w imieniu dziecka marny spadek

Foto: Adobe Stock

To kluczowa zmiana prawa spadkowego, która 15 listopada wchodzi w życie. Nowości jest więcej.

Niechciane spuścizny

Chodzi o narastający od lat problem znacznej grupy spadkodawców zadłużonych np. kredytami. Krewni zaś takich spadków nie chcą, gdyż narażają ich na wydatki i sądową mitręgę, przed czym nie chroni ich nawet instytucja dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza. Muszą więc odpowiadać za długi np. wobec banku czy urzędu skarbowego do wysokości czynnej wartości takiego spadku. Problem stawał się szczególnie skomplikowany, a dla krewnych zmarłego wręcz uciążliwy, gdy do spadku „dochodzą” – jak mówią prawnicy – np. wnuki zmarłego, zwłaszcza niepełnoletni.

Nie wystarczyło bowiem, że spadek odrzucą po ojcu dzieci, bo wtedy przypada ich dzieciom, często małoletnim. One naturalnie mają prawo odrzucenia spadku, ale same tego nie mogą zrobić. Ta decyzja należy do ich rodziców, ale przed odrzuceniem takiego spadku muszą uzyskać zgodę sądu rodzinnego.

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy: interes spadkobierców to priorytet

Kiedy złożyć wniosek w imieniu dziecka

Zmiana polega na tym, że jeżeli rodzic lub rodzice wcześniej sami odrzucili spadek, to będą mogli bez zgody sądu odrzucić ten spadek za swoje dziecko, aby jemu – ale i sobie – nie robić kłopotów. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku (zwykle liczy się go od śmierci spadkodawcy), a jeśli spadkobierca odrzucił spadek, dla następnego kręgu (np. wnuka) termin liczy się od skutecznego odrzucenia przez jego ojca. Do zachowania terminu wystarcza złożenie wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Jeśli oświadczenie wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie.

– Najpierw liczymy więc sześć miesięcy, od kiedy pierwsi spadkobiercy, np. dzieci, mogą odrzucić spadek, a jeżeli to zrobili, biegnie kolejne sześć miesięcy na odrzucenie spadku za ich dzieci. Gdyby ten termin teraz właśnie biegł i nie skończył się przed 15 listopada, i został jeszcze miesiąc czy więcej, to w tym okresie rodzice będą mogli złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku za dzieci już bez zgody sądu – wyjaśnia prof. Bogudar Kordasiewicz.

Inne zmiany

Nowela zawęża także krąg spadkobierców ustawowych, jacy w dalszej kolejności, gdy zmarły nie zostawił dzieci, wnuków, małżonka, rodziców ani rodzeństwa i ich zstępnych i spadek przypada dziadkom lub ich zstępnym, ale tylko dzieciom i wnukom.

Rozszerza zaś nowela przesłanki uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia i obok np. dopuszczenia się przez spadkobiercę umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, na uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego w szczególności określonego wyrokiem albo umową.

– Nowe przesłanki niegodności dziedziczenia mogą zwiększyć liczbę takich spraw. Teraz będzie można wyłączyć od dziedziczenia nie tylko syna czy córkę, ale też rodzica, który nie utrzymuje kontaktu z dzieckiem, nie troszczy się o nie – ocenia dr Kamila Grajewska, sędzia warszawskiego Sądu Okręgowego. – Natomiast zmiany ograniczające krąg osób uprawnionych do dziedziczenia wyeliminują z sądów długotrwałe postępowania, gdy brakuje osób najbliższych powołanych do dziedziczenia, sąd musiał ich poszukiwać wśród tych, którzy mogli nawet nie wiedzieć o spadku ani nawet znać spadkodawcy – dodaje sędzia.

Podstawa prawna: ustawa o zmianie kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 28 lipca 2023 r., DzU z 14 sierpnia 2023 r., poz. 1615

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Prof. Iwona Sepioło-Jankowska, UAM, adwokat

Kwestia terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku budziła rozbieżności w orzecznictwie, przede wszystkim w sytuacji, gdy wniosek o odebranie przez sąd oświadczenia złożono z zachowaniem terminu, ale upłynął on, zanim oświadczenie zostało odebrane.
Ta nowela wyjaśnia, że wystarczające będzie złożenie w tym terminie wniosku.
A w przypadku konieczności uzyskania zgody sądu rodzinnego na odrzucenie spadku termin na złożenie wniosku ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w zakresie wydania zezwolenia, poza tym będą to teraz rzadsze przypadki, które zapewne ułatwią rodzicom wykonywanie tych obowiązków wobec ich małoletnich dzieci.

To kluczowa zmiana prawa spadkowego, która 15 listopada wchodzi w życie. Nowości jest więcej.

Niechciane spuścizny

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Edukacja i wychowanie
Jedna lekcja religii w szkołach, dwie w przedszkolach i grupy międzyszkolne. Jest projekt zmian
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw